Η Λίμνη Παμβώτιδα είναι ένα οικοσύστημα που δέχεται ποικίλες ανθρωπογενείς πιέσεις και ταυτόχρονα αποτελεί ένα σημαντικό φυσικό και οικονομικό πόρο τόσο για την αστική όσο και για την αγροτική περιοχή του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων. Η λίμνη έχει μήκος 7,5 km, πλάτος μεταξύ 1 και 4,2 km και επιφάνεια περίπου 23 km2. Το επικρατέστερο βάθος είναι περίπου 5 m και το μέγιστο 9,5 m. Η Λίμνη Παμβώτιδα είναι ένα οικοσύστημα που λειτουργεί ταυτόχρονα ως:
- σημαντική πηγή άντλησης νερού για άρδευση.
- αποδέκτης υγρών αποβλήτων, κυρίως από κτηνοτροφικές μονάδες (πτηνοτροφικές και χοιροστάσια),
- περιοχή αναψυχής για το αστικό συγκρότημα των Ιωαννίνων και
- τουριστικό αξιοθέατο.
Οι λειτουργίες αυτές (ιδιαίτερα οι δύο πρώτες) συντελούν στην ένταση των πιέσεων που δέχεται το οικοσύστημα, ενώ οι δύο τελευταίες προϋποθέτουν την προστασία και αναβάθμισή του.
Η σημασία της λίμνης, όσον αφορά το αξιόλογο φυσικό περιβάλλον της, ενισχύεται από το γεγονός ότι έχει ενταχτεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δικτύου των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης «Natura 2000» με κωδικό GR2130005. Η λίμνη φιλοξενεί 9 είδη αμφιβίων από τα 1 7 είδη της Ελλάδας, εκ των οποίων 2 είδη που προστατεύονται αυστηρά – ο λοφιοφόρος τρίτωνας (Triturus cristatus) και η κιτρινομπομπίνα (Bombina variegata). Σημαντική είναι συνεισφορά όλου του οικοσυστήματος και για την προστασία των ερπετών, καθώς έχουν καταγραφεί 24 είδη εκ των οποίων τα 5 προστατεύονται αυστηρά – δυο χελώνες του γλυκού νερού, η κρασπεδωτή χελώνα και τρία είδη φιδιών. Η μεγαλύτερη σημασία του λεκανοπεδίου για την προστασία της βιοποικιλότητας επικεντρώνεται στη διατήρηση 133 ειδών πουλιών, όπως ερωδιοί, τσικνιάδες, πάπιες, κίρκοι, αετοί κ.α., εκ των οποίων 34 προστατεύονται αυστηρά από την Κοινοτική και Ελληνική Νομοθεσία. Στο λεκανοπέδιο της λίμνης έχουν καταγραφεί και 20 είδη θηλαστικών, εκ των οποίων τα 3 προστατεύονται αυστηρά και τέλος έχουν καταγραφεί 25 είδη Ορθοπτέρων, Λεπιδοπτέρων και Κολεοπτέρων. Από αυτά η πεταλούδα Euphydras aurinia προστατεύεται αυστηρά, ενώ δυο είδη Ορθοπτέρων Dolichopoda graeca και Chorthippus lacustris με έντονη πτωτική πληθυσμιακή τάση, είναι ενδημικά της Δ. Ελλάδας.