Τα νέα μας

3.3. Ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών για τους οικολογικούς διαδρόμους του Βαλκανικού Αγριόγιδου

Η Πίνδος Περιβαλλοντική στα πλαίσια υλοποίησης του έργου «Ενισχύοντας τη συνδεσιμότητα του αγριόγιδου των Βαλκανίων στη Βορειοδυτική Ελλάδα» (ακρωνύμιο: Chamois- Αγριόγιδο) υλοποίησε ποικίλες δράσεις ευαισθητοποίησης και συμμετοχής των πολιτών γύρω από τους οικολογικούς διαδρόμους του Βαλκανικού Αγριόγιδου στην Ελλάδα.

Στα πλαίσια των δράσεων ευαισθητοποίησης πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο του 2023, 4 διαλέξεις στα χωριά εντός της περιοχής εφαρμογής του έργου  (PP–CCA). Πιο αναλυτικά, έγινε μια διάλεξη στις 02/08/2023 στη Βωβούσα, μια δεύτερη στο Βρυσοχώρι στις 11/08/2023, μια τρίτη στη Λάιστα στις 12/08/2023 και μια τέταρτη στο Βραδέτο στις 19/08/2023. Οι συνεργάτες του προγράμματος παρουσίασαν στους κατοίκους πολυμεσικό υλικό σχετικά με το Βαλκανικό Αγριόγιδο.

Σε συνέχεια των δράσεων ευαισθητοποίησης στις 7/2/2024 πραγματοποιήθηκε Διαδικτυακή ημερίδα με τίτλο «Άγριες φυσικές περιοχές και άγρια πανίδα – Σύγχρονες εξελίξεις». που διοργάνωσε το ΚΕΠΕΑ Καρπενησίου με θέμα «Άγριες φυσικές περιοχές και άγρια πανίδα – Σύγχρονες εξελίξεις», στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου: «Άγρια πανίδα σε κίνδυνο». Στόχος του σεμιναρίου ήταν η παρουσίαση θεμάτων που σχετίζονται με τις σύγχρονες εξελίξεις στις άγριες φυσικές περιοχές και το πώς αυτό επηρεάζει την άγρια πανίδα. Στην ημερίδα συμμετείχε ως εισηγητής ο Δρ. Χαρητάκης Παπαιωάννου με τίτλο εισήγησης: «Το Βαλκανικό αγριόγιδο στην Ελλάδα: Κίνδυνοι, προκλήσεις». Συμμετέχοντες: >100 άτομα.

Μέρος των δράσεων μας αποτέλεσε και η εισήγηση του Δρ. Παπαϊώαννου Χαρητάκη στις 11/12/2024 στην Ημερίδα για την Παγκόσμια Ημέρα Βουνού από τον ΕΟΣ Ιωαννίνων, με τίτλο εισήγησης: “Το αγριόγιδο στη βορειοδυτική Ελλάδα». Συμμετέχοντες: 100 άτομα.

Σε συνέχεια των δράσεων μας η Πίνδος Περιβαλλοντική συμμετείχε σε εκπαιδευτικό ταξίδι στις 16-18 Δεκεμβρίου 2024, στην Κόνιτσα με εκπρόσωπο τον Δρ. Παπαϊωάννου Χαρητάκη. Στόχος της δραστηριότητας ήταν να δείξει και να διδάξει στους τοπικούς φορείς της Περιοχής Διατήρησης Συνδεσιμότητας Πόλις-Βαλαμάρα-Ρούνγκαγια-Μοράβα-Γκράμοβ στην Αλβανία τη διαχείριση ενός παρόμοιου οικολογικού διαδρόμου στην Ελλάδα, τους ρόλους των εμπλεκόμενων φορέων και τι μπορεί να βελτιωθεί από νομικής άποψης, καθώς και από άποψη συνεργασίας μεταξύ τοπικών φορέων για μια καλύτερη βιώσιμη διαχείριση και ανάπτυξη. Στις 17 Δεκεμβρίου 2024, ο Δρ. Χαριτάκης Παπαϊωάννου έδωσε διάλεξη με τίτλο: “Η Περιοχή Διατήρησης Συνδεσιμότητας Πίνδου-Πρεσπών (PP-CCA)” και πραγματοποίησε επίσκεψη στο πεδίο, παρουσιάζοντας και εξηγώντας στους συμμετέχοντες την PP-CCA από την οπτική γωνία του Προφήτη Ηλία της Κόνιτσας. Παρουσιάστηκε επίσης το έργο του Αγριόγιδου.

Πέραν αυτού, οι δράσεις μας συνεχίστηκαν και στις 13/3/2025, όπου ο Δρ. Παπαϊωάννου Χαρητάκης συμμετείχε στη Διαδικτυακή ημερίδα με τίτλο “Αλπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας: βιοποικιλότητα και κλιματικές προκλήσεις” που πραγματοποιήθηκε σε συνδιοργάνωση με την εθελοντική ομάδα φοιτητών ΑΠΘ Biodiversity AUTH και LiMnADs Project, με τίτλο εισήγησης: “Το αγριόγιδο των ελληνικών βουνών”. Συμμετέχοντες: 100 άτομα.

Στις 7/4/2025 η Πίνδος Περιβαλλοντική συμμετείχε σε υβριδική εκδήλωση από το Εργαστήριο διατήρησης βιοποικιλότητας του ΒΕΤ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με εκπροσώπους τους Δρ. Χαρητάκη Παπαϊωάννου και Κωνσταντίνο Παπακώστα, οι οποίοι πραγματοποίησαν εισήγηση με τίτλο: «Το αγριόγιδο και η συνδεσιμότητα των πληθυσμών του στη ΒΔ Ελλάδα (PONT project)». Στην ομιλία παρουσιάστηκαν τα βασικά γνωρίσματα του είδους, καθώς και η μελέτη των πληθυσμών του στη ΒΔ Ελλάδα όσον αφορά την καταλληλότητα ενδιαιτήματος και τη συνδεσιμότητα των διαφορετικών πληθυσμών της περιοχής. Η μελέτη αποτελεί μέρος του προγράμματος PONT (Prespa Ohrid Nature Trust) Project “Enhancing connectivity of Balkan chamois in North-Western Greece”. Συμμετέχοντες: 40 άτομα.

Στις 30/4/2025 η Πίνδος Περιβαλλοντική συμμετείχε σε διαδικτυακή ημερίδα με τίτλο: «Η Γνώση της Βιοποικιλότητας: η Αξία και η Αύξησή της με εργαλεία Επιστήμης των Πολιτών», Βιβλιοθήκη της Σχολής Θετικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου (Αθήνα).  Η Ημερίδα αφορούσε στην ανάδειξη της σημασίας της Γνώσης της Βιοποικιλότητας, την παρουσίαση των διαφόρων τύπων δεδομένων που σχετίζονται με αυτήν, καθώς και τις πρακτικές εφαρμογές για την αύξηση αυτών των δεδομένων μέσω εργαλείων Επιστήμης των Πολιτών. Συμμετείχαν εκπρόσωποι από την iSea, το Εθνικό Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, τον ΟΦΥΠΕΚΑ, το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο – MedINA, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, το Σύλλογο Αγριόγιδο στα Βουνά – Balkan Chamois Society, καθώς και ο Κώστας Παπαφιτσώρος (Queen Mary University of London, ΑΡΧΕΛΩΝ). Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Εθνικό Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και το iNaturalistGR και υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του WWF Ελλάς στο πλαίσιο του προγράμματος obSERVING NATURE, μέρος της πρωτοβουλίας «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή». Η Πίνδος Περιβαλλοντική συμμετείχε με εισήγησή με τίτλο: «”Το αγριόγιδο των ελληνικών βουνών και ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών”. Εισηγητές: Χ. Παπαϊωάννου, Κ. Παπακώστας. Συμμετέχοντες: 100 άτομα.

Παράλληλα στις 11 Μαΐου 2025, διοργανώθηκε εκπαιδευτική εκδρομή στο όρος Τύμφη, στην ευρύτερη περιοχή του Βρυσοχωρίου, με στόχο την εισαγωγή των συμμετεχόντων στην οικολογία και τη διατήρηση του βαλκανικού αγριόγιδου (Rupicapra rupicapra balcanica). Η εκδήλωση προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον, με περισσότερες από 350 αιτήσεις, εκ των οποίων επιλέχθηκαν να συμμετάσχουν  47 άτομα. Η ομάδα που συμμετείχε αποτελούνταν από 40 φοιτητές και μέλη του προσωπικού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μαζί με επτά πολίτες, συμπεριλαμβανομένων επαγγελματιών οδηγών βουνού και μελών του Ορειβατικού Συλλόγου Ιωαννίνων.

Κατά τη διάρκεια της εξόρμησης, οι συμμετέχοντες περπάτησαν μέσα από δάση οξιάς και αλπικά λιβάδια, βιώνοντας την πλούσια βιοποικιλότητα και τα γραφικά τοπία της Τύμφης. Οι παρατηρήσεις στην άγρια ζωή περιλάμβαναν ομάδες αγριόγιδων με τα μικρά τους και μια θηλυκή αρκούδα με τα μικρά της, προσφέροντας μια μοναδική και δυνατή συνάντηση με μεγάλα θηλαστικά στο φυσικό τους περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, οι συμμετέχοντες εισήχθησαν επίσης σε οικολογικές έννοιες που σχετίζονται με το αγριόγιδο, τις απαιτήσεις των ενδιαιτημάτων του και τη σημασία της συνδεσιμότητας των ενδιαιτημάτων του για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση του είδους. Επίσης έγινε επίδειξη της χρήσης της εφαρμογής Agriogido App στο πεδίο. Η εκπαιδευτική εκδρομή έγινε δημόσια γνωστή, καθώς ένας δημοσιογράφος από το τοπικό τηλεοπτικό κανάλι EpirusTV1 συμμετείχε στην εκδήλωση, καταγράφοντας πλάνα και κάνοντας συνεντεύξεις. Στη συνέχεια μεταδόθηκε ένα σύντομο αφιέρωμα σχετικά με τη δραστηριότητα, τονίζοντας περαιτέρω τη σημασία της πρωτοβουλίας και το υψηλό επίπεδο τοπικού ενδιαφέροντος (EpirusTV1, 2025· διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=L1ElIdrY5hE).

Για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού αντίκτυπου και της βιωματικής διάστασης της δραστηριότητας, διανεμήθηκε ένα ανώνυμο δομημένο ερωτηματολόγιο σε όλους τους συμμετέχοντες στο τέλος της εκπαιδευτικής εκδρομής. Συνολικά, 45 από τους 47 συμμετέχοντες συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο (ποσοστό απόκρισης 96%). Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε ερωτήσεις κλειστού και ανοιχτού τύπου, σχεδιασμένες να καταγράψουν (i) τη συνολική αξιολόγηση των συμμετεχόντων για την εκδρομή, (ii) τις γνώσεις που αποκτήθηκαν σχετικά με το αγριόγιδο και το βιότοπό του, (iii) τις αντιλήψεις για τη σημασία της οικολογικής συνδεσιμότητας, (iv) την άμεση εμπειρία τους από την παρατήρηση του είδους και (v) τη συμμετοχή και την προθυμία τους να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή για κινητά της επιστήμης των πολιτών «Agriogido». Τέλος, μια ερώτηση ανοιχτού τύπου κάλεσε τους συμμετέχοντες να αναλογιστούν την πιο σημαντική εμπειρία που αποκόμισαν από την εκδρομή, παρέχοντας ποιοτικές πληροφορίες σχετικά με τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές διαστάσεις της εκδήλωσης.

Πέραν των παραπάνω εκδηλώσεων στην Ελλάδα, η Πίνδος Περιβαλλοντική συμμετείχε στο Συμπόσιο για τις Περιοχές Διατήρησης Συνδεσιμότητας (Symposium on Connectivity Conservation Areas) που διοργάνωσε η PPNEA στις Αλβανικές Άλπεις (11–13 Ιουνίου 2025), εκπροσωπούμενη από τη Δρ. Πετρίδου Μαρία, η οποία συμμετείχε ως προσκεκλημένη ομιλήτρια και έδωσε δύο παρουσιάσεις:

1. «Περιγραφή της Περιοχής Διατήρησης Συνδεσιμότητας στη Βορειοδυτική Ελλάδα: μια Μελέτη PONT» – περιγραφή του PP-CCA και παρουσίαση των δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων του έργου CHAMOIS-Agriogido στο πλαίσιο του έργου.

2. «Αλληλεπιδράσεις λύκου-κτηνοτροφίας στη Βορειοδυτική Ελλάδα: Πρακτικές κτηνοτροφίας, κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και πληροφορίες από την παγίδευση με κάμερες» – βασισμένη στην διδακτορική έρευνα της Δρ. Πετρίδου (BCL), η οποία διεξήχθη σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο εντός της περιοχής του PP-CCA.

Άλλη μια δράση αφορά στην συμμετοχή σε εκδήλωση με τίτλο: “ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ: Φυσικό περιβάλλον- Αξίες- Προκλήσεις- Προοπτικές” που έγινε στους Καλαρρύτες το Σαββατοκύριακο 26-27 Ιουλίου 2025 με τη διοργάνωση του Πατριωτικού Συνδέσμου Καλαρρυτών “η Πίνδος”.

Πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Δρ. Χαρητάκη Παπαϊωάννου στις 27/7/2025 με τίτλο: «Το αγριόγιδο, ένα εμβληματικό ζωό των βουνών της Πίνδου». Η παρουσίαση είχε δύο μέρη. Το Α μέρος αφορούσε το αγριόγιδο γενικά και το Β το έργο Chamois.

Επίσης ο Δρ. Χαρητάκης Παπαϊωάννου και η Καθηγήτρια Βασιλική Κατή συμμετείχαν ως προσκεκλημένοι ομιλήτες στο Φόρουμ Διασυνοριακών Ποταμών (με έμφαση στον ποταμό Αώο/Αώο), που διοργάνωσε η MedINA στα Ιωάννινα, Ελλάδα (24–27 Σεπτεμβρίου 2025).

Ο Δρ. Παπαϊωάννου έδωσε κεντρική παρουσίαση με τίτλο «Η Περιοχή Διατήρησης Συνδεσιμότητας Πίνδου-Πρεσπών (PP-CCA)», όπου παρουσιάστηκε και το έργο CHAMOIS-Agriogido. Η καθηγήτρια Βασιλική Κατή συμμετείχε σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Τα ποτάμια ως οικολογικοί διάδρομοι».

Τέλος στις 10/10/2025 η Πίνδος Περιβαλλοντική, εκπροσωπούμενη από τον Δρ. Παπαϊωάννου Χαρητάκη, συμμετείχε σε Συνέδριο κατά την 8η Πανελλήνια Συνάντηση Μονοπατιών στην  Καστοριά. Ο Δρ. Παπαϊωάννου παρουσίασε εισήγηση με τίτλο: «Το αγριόγιδο των Βαλκανίων στη Βορειοδυτική Ελλάδα». Συμμετέχοντες: >200 άτομα.

Το έργο «CHAMOIS-Αγριόγιδο» υλοποιείται από την «Πίνδος Περιβαλλοντική» σε συνεργασία με τον «Σύλλογο Αγριόγιδο στα Βουνά- Balkan chamois Society», το Εργαστήριο Διατήρησης Βιοποικιλότητας του τμήματος ΒΕΤ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και την «Σχήμα ΚοινΣΕΠ». Το  έργο υποστηρίζεται οικονομικά από το «Prespa Ochrid Nature Trust» και το Ίδρυμα «Α.Γ. Λεβέντη».